Xin chào bạn! Trước tiên, mình rất hoan nghênh câu hỏi của bạn về việc muốn bảo tồn hạt giống bản địa.
Câu hỏi bạn hỏi mang hàm ý rất rộng, nó không cụ thể một loại nào nên mình cũng xin chia sẻ như thế này:
- Thứ nhất, mình cần nắm được định nghĩa hạt giống bản địa là gì?
Hạt giống bản địa hay còn gọi là hạt giống địa phương là loại hạt có nguồn gốc và tồn tại trong một khu vực nhất định tại địa phương đó, là kết quả của quá trình tiến hóa tự nhiên và không có sự can thiệp của con người. Hoặc được nhập nội nhưng đã sống lâu đời, đã thích nghi và hòa nhập với điều kiện tự nhiên của địa phương đó. Có giữ một số đặc tính đặc trưng của loại hạt giống đó như hương thơm, dẻo, vị đắng, vị cay, vị ngọt,…vv
- Thứ hai, mình phải biết phân biệt được cấu tạo bên ngoài của hạt giống và khả năng sinh trưởng phát triển của hạt giống đó; lấy ví dụ về hạt giống đậu, rau ăn quả, hạt điều,…
1. Ví dụ như hạt giống đậu phộng: đậu phộng hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại giống nhưng một số nơi tại tỉnh Bình Thuận, nông dân vẫn thích sản xuất hạt giống đậu sẻ hơn mặc dù năng suất rất thấp vì chúng có đặc tính sau: chứa lượng dầu nhiều, rất thơm, ngon, ngọt, chắc, vỏ lụa đẹp, có giá trị dinh dưỡng cao,…
* Cách phân biệt đậu sẻ với đậu lai (do quá trình lai tạo giống):
Đậu sẻ
|
Đậu lai
|
+ Về màu sắc vỏ lụa: hồng đậm
+ Kích thước hạt: rất nhỏ
+ Nhân hạt: vàng đẹp
+ Độ béo, thơm: rất béo, thơm
+ Về hình thái cây: cây thấp, cành nhánh nhiều, lá nhỏ
+ Về khả năng sinh trưởng, phát triển: yếu, dễ bị sâu bệnh hại
+ Năng suất: thấp
|
+ Hồng nhạt
+ Rất to
+ Vàng nhạt
+ Không béo, ít thơm
+ Cây cao, cánh nhánh thưa
+ Mạnh, ít sâu bệnh gây hại
+ Năng suất cao
|
2. Ví dụ như hạt giống khổ qua:
Khổ qua địa phương
|
Khổ qua lai
|
+ Kích thước hạt: nhỏ đến rất nhỏ
+ Màu sắc hạt: đậm màu và có nhiều vân hạt
+ Về dạng trái: nhỏ, phần đuôi trái dài, ăn ngon hơn
+ Độ đắng: rất đắng
+ Về màu sắc trái: trắng tươi, xanh đậm
+ Gai trái: gai nhiều và nhuyễn hơn
+ Về dạng cây, lá: cây thân mảnh, lá nhuyễn
+ Về sinh trưởng và phát triển: rất khỏe, ít bị sâu bệnh gây hại, cánh nhánh nhuyễn, nhiều
|
+ hạt to hay nhỏ còn phụ thuộc vào từng giống lai tạo
+ màu nhạt, ít vân
+ Trái to hay nhỏ còn tùy thuộc vào thị hiếu người tiêu dùng mà lai tạo ra
+ Ít đắng
+ xanh nhạt, trắng đục
+ Gai thưa, thẳng đẹp
+ Cây cao, lá to
+ Cây khỏe , cành nhánh nhiều hay ít do người lai tạo chuyển gen khỏe của giống khác vào; dễ bị sâu bệnh gây hại.
|
3. Ví dụ như hạt giống điều:
Điều địa phương
|
Điều ghép
|
+ Kích thước hạt: nhỏ
+ Màu sắc hạt: đậm màu và bóng
+ Nhân hạt: rất thơm, bùi
+ Vỏ lụa: đặc trưng, dễ tách
+ Về dạng cây, lá: thân cây nhỏ, lá nhỏ
+ Về sinh trưởng và phát triển: yếu hơn, nhanh già cỗi.
|
+ hạt to
+ màu nhạt, ít bóng
+ Ít thơm, ít bùi
+ Nhạt, khó tách
+ Thân cây to, lá to
+ Mạnh, lâu già cỗi
|
Và còn nhiều loại hạt khác nữa……; ví dụ: Giống mè đen 2 vỏ là hạt giống bản địa của Bình Thuận, v.v..; nhưng bạn không cụ thể loại nào nên chúng tôi xin chia sẻ cho bạn một vài thông tin đó.
- Thứ 3, có thể tìm thấy chúng ở đâu: Hiện tại, tại tỉnh Bình Thuận mình chưa có cơ sở lưu trữ hay bảo tồn các loại hạt giống bản địa như rau củ quả, đậu phộng, điều, lúa hay thanh long; mà chỉ có bảo tồn các loại cây rừng, gỗ quý đặc thù của tỉnh.
Bạn muốn tìm, sưu tầm và lưu trữ những loại hạt giống đó thì chỉ còn cách bạn đi thực địa đến những khu vực, những địa phương đang sản xuất nông nghiệp, quan sát, hỏi thăm những nông hộ xem họ đang sản xuất cái gì, giống gì và có đặc tính gì khác với các giống họ đã từng sản xuất, canh tác trước đây không? Từ đó, bạn thu gom mỗi thứ một ít, duy trì, phát triển, chia sẻ, sử dụng và nhân nguồn chúng thành nguồn lớn hơn.
Nếu cần trao đổi, tư vấn, bạn có thể liên hệ trực tiếp sđt: 02523.839468 (giờ hành chính), để được hướng dẫn.
Chúc bạn luôn vui với niềm đam mê nông nghiệp.