Phong Phú là xã khó khăn, nằm ở phía tây huyện Tuy Phong, với diện tích tự nhiên gần 11.900 ha, tổng diện tích gieo trồng 2.765,3 ha; trong đó diện tích lúa là 2.292 ha (3 vụ, trong đó vụ lúa mùa muộn chuyển sang đầu năm 2023 là 400ha), Tổng sản lượng lượng thực có hạt là 13.468 tấn/ 13,130 tấn đạt 102,5% ; Diện tích cây màu 157 ha như cây họ đậu 30 ha, cây mì 77 ha, hành 50 ha; các loại cây ăn quả 316,3 ha trong đó cây thanh long 185,7 h / 187 hộ , cây táo 100 ha/ 225 hộ, các cây ăn quả khác (bưởi 7,5 ha/12 hộ, sầu riêng 8ha/ 7 hộ, dừa 10 ha/ 10 hộ, mít 5,1 ha/ 8 hộ…) là 30,6 ha. Nhìn chung các loại cây trồng đều đảm bảo đủ lượng nước tưới, không sâu bệnh xảy ra. Riêng đối với cây lúa vụ Mùa, tình hình sâu bệnh hại (sâu đục thân) diễn ra hầu hết trên địa bàn xã, đặc biệt là thôn 1 và thôn Nha Mé làm ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển của cây lúa con. Táo được xem là một trong những cây trồng chủ lực thế mạnh và một trong những sản phẩm đặc thù của huyện Tuy Phong nói chung và xã Phong Phú nói riêng; hiện nay diện tích toàn xã khoảng 100 ha/225 hộ; doanh thu từ loại cây ăn quả này góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế nông hộ cũng như công cuộc xây dựng nông thôn mới tại địa phương; với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng và thị trường tương đối thuận lợi để phát triển cây táo trên địa bàn xã. Các vườn hầu hết đều được “mặc áo” bằng màng che phủ để hạn chế tối đa nhất có thể sự gây hại của sâu bệnh, nhất là ruồi vàng;…qua đó thể hiện sự quan tâm đầu tư chăm sóc của bà con. Tuy nhiên, một bộ phận người dân còn lạm dụng thuốc BVTV hóa học, ít quan tâm đến sử dụng phân hữu cơ và thuốc sinh học dẫn đến mẫu mã và chất lượng táo phần nào chưa hài lòng người tiêu dùng.
Thực hiện Quyết định số 80/QĐ-UBND ngày 07/01/2022 của UBND tỉnh Bình Thuận về Ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 10/9/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bình Thuận (khoá XIV) về phát triển ngành nông nghiệp hiện đại, bền vững, có giá trị gia tăng cao; để sản xuất táo trên tại địa phương đạt hiệu quả cao, hướng đến sản xuất nông nghiệp bền vững trong thời gian tới; năm 2023 Trung tâm Khuyến nông phối hợp với địa phương xây dựng mô hình: “Thâm canh táo hướng hữu cơ đạt tiêu chuẩn VietGAP” tại xã Phong Phú, huyện Tuy Phong; nhằm tăng năng suất, đảm bảo chất lượng sản phẩm táo. Mặt khác, giúp nông dân địa phương có thêm điều kiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển cây táo theo hướng bền vững, hiệu quả, góp phần xây dựng nông thôn mới; qua đó góp phần sản phẩm táo đạt chuẩn OCOP táo tươi năm 2024. Mục tiêu mô hình nhằm Chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thâm canh táo theo tiêu chuẩn VietGAP với phương thức sản xuất hướng hữu cơ thích ứng với biến đổi khí hậu; tăng hiệu quả kinh tế so với sản xuất thông thường từ 15-20%; tuyên truyền vận động nông dân thay đổi dần tập quán canh tác truyền thống; qua đó nhân rộng mô hình trên địa bàn xã cùng các vùng trồng táo khác trên địa bàn huyện Tuy Phong. Diện tích mô hình: 18 ha/57 hộ tham gia; thực hiện: tại Thôn 1, thôn 2, thôn Tuy Tịnh 1- xã Phong Phú-Tuy Phong -Bình Thuận. Ngày 16/01/2024 vừa qua, Trung tâm Khuyến nông phối hợp với địa phương tổ chức hội thảo với sự tham dự của các đơn vị chuyên môn, chính quyền xã Phong Phú và khoảng 60 đại biểu huyện Tuy phong; lãnh đạo Viện Nghiên cứu Bông và PTNT Nha Hố; Trung tâm BVTV thuộc Viện tại Ninh Thuận; Cty Cổ phần Kiểm nghiệm và Chứng nhận Fao tại Cần Thơ.
Đ/c Ngô Thái Sơn, PGĐ phụ trách TTKN trao Chứng nhận
Toàn cảnh Hội thảo
Thông qua hội thảo, các đại biểu đánh giá cao kết quả mô hình; cây táo sinh trưởng phát triển khỏe, dễ ra hoa đậu quả. Quả hình trứng, khi chín có màu xanh vàng, thịt quả màu trắng, ít nhớt và giòn, hương vị quả thơm nhẹ. Với đặc trưng của xã phong phú là một xã có số giờ nắng cao, ít mưa tạo điều kiện thuận lợi cho cây táo phát triển tốt, cho năng suất và chất lượng quả cao. Trong quá trình triển khai mô hình gặp một số cây mưa lớn làm ảnh hưởng đến năng suất và vị ngọt của quả táo. Thời tiết tháng 8,9,10 có mưa ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây táo. Tuy nhiên, vào những tháng cuôi năm thời tiết thuận lợi, ít mưa nên cây táo sinh trưởng và phát triển tốt. Tình hình sâu bệnh hại: một số đối tượng có xuất hiện như Rệp sáp phấn, ruồi vàng, sâu đục trái, bọ trĩ, sâu đục trái, bệnh …nhưng tỉ lệ còn thấp chưa can thiệp thuốc BVTV; một số hộ tương đối nhiều rệp sáp, bệnh phấn trắng, sử dụng thuốc sinh học để phòng trừ. Mô hình đã cấp chứng nhận VietGAP cho 18 ha chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP ngày 26/12/2023 do Cty Cổ phần Chứng nhận và Kiểm nghiệp FAO tại tp Cần Thơ cấp. Giá trị hiệu lực của chứng nhận: 03 năm từ 26/12/2023 – 25/12/2026.
Về hiệu quả kinh tế: năng suất BQ: 50 tấn/ha/năm; giá: 11.000 đ/kg; tổng chi phí: 211 triệu đồng/ha; doanh thu: 550 triệu đồng/ha; lợi nhuận: 340 triệu đồng/ha; như vậy, lợi nhuận tăng hơn so với ngoài mô hình: 47 triệu đồng/ha, tức tăng: 16,5% - đạt mục tiêu của của mô hình tăng từ 15-20%. Tuy nhiên, theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Bông và PTNN Nha Hố, khi liên kết được với các Cty/doanh nghiệp để thu mua sản phẩm thì giá táo VietGAP tăng hơn táo thường khoảng 1,5 lần, tức lợi nhuận táo từ mô hình tăng hơn táo đại trà khoảng 90 triệu đồng/ha/năm, tức tăng lợi nhuận: 56,7%. Trong thời gian tới, Cty TNHH Thái Thuận tại Ninh Thuận sẽ phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Bình Thuận để thương thảo thu mua táo từ mô hình.
Tuy nhiên, nên cạnh những mặt tốt đạt được, mô hình còn những khó khăn, tồn tại, theo đó địa bàn triển khai mô hình rộng, nhiều hộ tham gia, nông dân còn bỡ ngỡ khi áp dụng quy trình VietGAP; ghi nhật ký còn lúng túng, chưa kịp thời; chưa chủ động. Thu hoạch táo gần như theo hình thức “cuốn chiếu” nên việc áp dụng thuốc BVTV sinh học, thảo mộc cho mô hình có ý nghĩa quan trọng; nếu sử dụng thuốc hóa học thì khó đảm bảo thời gian canh ly theo quy định.
Đánh giá vườn, thu thập mẫu đất, mẫu trái để phân tích
Để kết thúc Hội thảo, đ/c Ngô Thái Sơn – PGĐ Phụ trách đơn vị phát biểu chỉ đạo, khẳng định mô hình đã thành công như mong đợi, đạt mục tiêu đề ra theo tinh thần Quyết định số 80/QĐ-UBND ngày 07/01/2022 của UBND tỉnh Bình Thuận về Ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 10/9/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bình Thuận (khóa XIV) về phát triển ngành nông nghiệp hiện đại, bền vững, có giá trị gia tăng cao; hướng đến sản xuất nông nghiệp bền vững trong thời gian tới. Qua đó, đồng chí Sơn đã đề ra những kiến nghị đối với các hộ dân và địa phương là tiếp tục duy trì thực hiện tốt quy trình sản xuất táo hướng hữu cơ đạt chứng nhận VietGAP; từng bước mở rộng thị trường cung ứng, ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm, giữ vững thương hiệu được chứng nhận, hướng đến sản xuất táo theo tiêu chuẩn chất lượng cao hơn (sản xuất hữu cơ) trong thời gian đến; thường xuyên cập nhật việc ghi chép sổ nhật ký hàng ngày, làm cơ sở cho việc truy xuất nguồn gốc, sự kiểm tra của cơ quan chức năng khi có yêu cầu; đặc biệt là không nên chăn thả gia cầm trong vườn táo để đảm bảo an toàn cho đàn gia súc và vườn được sạch sẽ theo quy chuẩn sản xuất VietGAP.
Đ/c Ngô Thái Sơn PGĐ TTKN phát biểu chỉ đạo
Đối với chính quyền địa phương và các ban ngành liên quan cần quan tâm dành kinh phí hỗ trợ xây dựng các điểm mô hình các năm tiếp theo. Phối hợp với các cơ quan chuyên môn, đẩy mạnh khâu xúc tiến thương mại. Hỗ trợ, đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá sản phẩm táo VietGAP trên các phương tiện truyền thông để quảng bá thương hiệu, qua đó người tiêu dùng yên tâm dùng sản phẩm, đồng thời tạo “cú hích” cho người sản xuất phấn khởi. Hỗ trợ thành lập Tổ KNCĐ trên cơ sở các hộ tham gia mô hình và đẩy mạnh hoạt động của Tổ gắn với tiêu thụ sản phẩm táo cho người dân. Tuyên truyền việc tăng tỉ lệ sử dụng phân hữu cơ sinh học, hữu cơ vi sinh và tận dụng phế phụ phẩm của cây táo cho chăn nuôi và làm phân bón hữu cơ.
Hội thảo kết thúc trong niềm hân hoan của người sản xuất táo và hy vọng khả năng nhân rộng mô hình thâm canh táo hướng hữu cơ đạt chứng nhận VietGAP cho các xã khác trên địa bàn huyện như Bình Thạnh, Chí Công…huyện Tuy Phong, Bình Thuận.
Hồ Công Bình