Trong chăn nuôi heo nái sinh sản để có hiệu quả việc đầu tiên là phải có con nái tốt, nhưng chất lượng tinh không đảm bảo sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu thai và số con sinh ra/lứa. Vì vậy ta cần phải chú ý đến chất lượng tinh trùng sản xuất ra để có kết quả gieo tinh tốt. Sau đây là 12 điểm mà chúng ta cần lưu ý để gieo tinh nhân tạo thành công
1.Vệ sinh
-Vệ sinh là vấn đề rất quan trọng trong gieo tinh nhân tạo. Công việc vệ sinh phải được áp dụng từ khâu đầu cho đến khâu cuối trong suốt quá trình chuẩn bị lấy tinh, pha chế, bảo quản và gieo tinh.
2. Chuẩn bị cho một qui trình
- Xây dựng qui trình làm việc hoàn chỉnh bao gồm thứ tự các bước cần tiến hành trong các khâu lấy tinh, pha chế, tồn trữ và gieo tinh. Bên cạnh đó phòng pha chế phải được trang bị các thiết bị, dụng cụ đầy đủ và cần thiết. Trong tất cả các bước, yếu tố vệ sinh phải được tuân thủ nghiêm ngặt. (Cần chú ý các chi tiết như luôn luôn có xà phòng kháng khuẩn và giấy vệ sinh trong phòng pha chế…)
3. Nguồn nước pha chế phải được tinh chế tốt:
- Nên nhớ nước chiếm đến 90% thể tích liều tinh sau khi pha chế. Cần chú ý đến hệ thống lọc nước nguồn nước. Định kỳ kiểm tra độ tinh khiết của nước là cần thiết, cả khi tự lọc hay mua từ các nhà cung cấp.
4. Sử dụng các nhà cung cấp có uy tín
- Để đảm bảo chỉ tiêu ở mục 3, chúng ta phải sử dụng các sản phẩm có chất lượng cao, từ các nhà cung cấp có uy tín, có kinh nghiệm trong sản xuất các sản phẩm trong ngành gieo tinh nhân tạo, nhằm giúp đánh giá chính xác chất lượng tinh trùng từ đó bảo đảm chất lượng cho nguồn tinh.
5. Chú ý đến từng chi tiết nhỏ nhất
- Bảo đảm rằng tất cả các nhân viên có tham gia trong việc sản xuất tinh trùng phải biết rõ qui trình làm việc và công việc cụ thể từng người phải làm. Các nhân viên phải cam kết thực hiện tất cả các bước dù nhỏ nhất trong qui trình.
6. Cẩn thận và kiên nhẫn khi lấy tinh
- Phải đối xử với nọc khi khai thác tinh thật bình tĩnh và kiên nhẫn nhằm khai thác tối đa lượng tinh trùng trong một lần lấy tinh.
- Giá nhảy phải chắc chắn và ổn định
- Nền chuồng không được trơn trợt
- Vệ sinh bao qui đầu trước khi lấy tinh
- Mang găng tay khi khai thác tinh
- Tinh khai thác được bảo quản trong dụng cụ chứa phải sạch ấm
7. Tinh càng tươi càng tốt.
Tinh tươi ( sử dụng trong ngày ) cho kết quả thụ thai tốt hơn so với tinh tồn trữ qua ngày
8. Kiểm tra, đánh giá chất lượng tinh trùng
Định kỳ kiểm tra nọc theo các chỉ tiêu sau:
- Độ vận động của tinh trùng
- Nồng độ tinh trùng
- Hình thái học (hình dạng của tinh trùng)
Khi nghi ngờ có bệnh tật hay có vấn đề trên nọc thì phải kiểm tra tinh trùng ngay.
9. Chú ý nhiệt độ:
- Tinh và các chất pha chế phải được bảo quản trong tủ ấm
- Nhiệt độ của tất cả các vật dụng và chất pha loãng không chênh lệch quá 2 độ C so với nhiệt độ của tinh thô (tinh mới lấy)
- Cân bằng nhiệt giữa tinh thô với chất pha loãng trước khi trộn lẫn.
10. Pha loãng ngay sau khi khai thác
- Pha loãng tinh heo trong vòng 10-15 phút ngay sau khi khai thác từ nọc, tùy theo nồng độ tinh trùng chúng ta có thể pha loãng từ 15-20 liều.
11. Tồn trữ kịp thời
- Nếu không thể sử dụng tinh đã pha chế hết trong ngày, phải nhanh chóng chuyển tinh vào thùng bảo quản có nhiệt độ ổn định từ 16-18oC. Tủ bảo quản phải có bảng hiển thị nhiệt độ bên ngoài. Để tránh sự lắng động tinh trùng nên lắc nhẹ túi tinh 2-3 lần/ngày trong thời gian bảo quản.
- Tinh trữ lạnh phải được kiểm tra độ vận động và làm ấm tinh trước khi sử dụng.
12. Yếu tố con người.
Yếu tố con người ảnh hưởng đến sự thành công trong gieo tinh nhân tạo trên tất cả các công đoạn. Do vậy, người thực hiện phải có tay nghề cao và tính trung thực cũng như phải có lòng yêu nghề./.
Lê Ngọc Minh
PGĐ Trung tâm Khuyến nông